پایش ارتعاش، ابزاری حیاتی برای تشخیص و جلوگیری از خرابی‌های پمپ‌های عمودی است. این نوع پمپ‌ها معمولاً در صنایعی مانند تصفیه‌ی آب، تولید نیرو، نفت و گاز، و صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

شتاب‌سنج‌های IEPE (Integrated Electronics Piezo-Electric) داده‌های ارتعاشی با دقت بالا فراهم می‌کنند و امکان نگهداری پیش‌بینانه و تشخیص زودهنگام خرابی را فراهم می‌سازند.

پمپ‌های عمودی در معرض مجموعه‌ای متنوع از مشکلات مکانیکی و عملکردی قرار دارند که با بهره‌گیری از روش پایش ارتعاشات می‌توان این عیوب را به‌صورت دقیق و قابل اعتماد شناسایی کرد، از جمله:

• ناهم‌ترازی (Misalignment): تراز نادرست بین موتور و پمپ می‌تواند باعث افزایش لرزش، کاهش بازده و استهلاک زودهنگام شود.
• عدم‌تعادل (Unbalance): نامتعادلی در پروانه یا روتور موتور نیروهای شعاعی زیادی ایجاد کرده و سطح ارتعاش را افزایش می‌دهد.
• عیوب یاتاقان (Bearing Defects): سایش، آلودگی یا مشکلات روانکاری ممکن است منجر به تخریب یاتاقان شود که با تحلیل لرزش در فرکانس‌های بالا قابل تشخیص است.
• پدیده‌ی تشدید (Resonance Issues): تشدید ساختاری یا مربوط به فونداسیون می‌تواند ارتعاش را تقویت کرده و به اجزا آسیب بزند.
• کاویتاسیون (Cavitation): مشکلات هیدرولیکی مانند کاویتاسیون الگوهای ویژه‌ای از لرزش تولید می‌کنند که برای پیشگیری از آسیب به پروانه قابل تحلیل‌اند.
• شل‌شدگی (Looseness): اتصالات یا پیچ‌های شل باعث حرکت بیش‌از‌حد و سیگنال‌های ارتعاشی غیرعادی می‌شوند.

محل‌های نصب سنسور ارتعاش (Vibration Sensor Mounting Locations)

1. یاتاقان‌های موتور (بالایی و پایینی) – اندازه‌گیری شعاعی و محوری
   • هدف: تشخیص عیوب مربوط به موتور مانند عدم‌تعادل، ناهم‌ترازی و سایش یاتاقان.
   • نصب: شتاب‌سنج‌ها باید تا حد ممکن نزدیک پوسته‌ی یاتاقان نصب شوند؛ یکی در جهت شعاعی و دیگری در جهت محوری برای ثبت داده‌های کامل ارتعاش.
2.  یاتاقان‌های پمپ (بالایی و پایینی) – اندازه‌گیری شعاعی و محوری
   • هدف: شناسایی سایش یاتاقان پمپ، عدم‌تعادل و انحراف محور.
   • نصب: سنسورها روی پوسته‌ی یاتاقان نصب می‌شوند؛ یک سنسور در جهت شعاعی و دیگری در مسیر محوری.
3. پوسته‌ی پمپ (بخش میانی) – اندازه‌گیری شعاعی
   • هدف: تشخیص ارتعاشات ساختاری، شل‌شدگی و یا پدیده‌ی تشدید.
   • نصب: سنسور باید در بخش میانی ستون پمپ به‌صورت محکم روی پوسته نصب گردد.
4.  پلیت پایه یا سازه‌ی نگهدارنده – اندازه‌گیری عمودی و افقی
   • هدف: پایش مشکلات فونداسیون نظیر تشدید یا اتصالات شل.
   • نصب: سنسورها باید بر روی پایه‌ی پمپ یا سازه‌ی پشتیبان نصب شوند تا لرزش ناشی از مشکلات فونداسیون شناسایی گردد.

حداقل نقاط لازم برای پایش دقیق ارتعاشات پمپ:

1. بهترین شیوه‌های نصب شتاب‌سنج‌های IEPE

• استفاده از سطح نصب محکم و صاف: اطمینان حاصل کنید که شتاب‌سنج روی سطحی تمیز، صاف و محکم نصب شود و از پیچ پایه (Stud Mount) برای دستیابی به پاسخ فرکانسی دقیق استفاده شود.
• مدیریت صحیح کابل‌ها: کابل‌ها را از منابع الکتریکی دارای نویز دور نگه دارید تا از ایجاد تداخل سیگنال (Electrical Interference) جلوگیری شود.
• در نظر گرفتن شرایط دمایی: شتاب‌سنجی انتخاب کنید که برای شرایط محیطی پمپ (دما و رطوبت) مناسب باشد.
• کالیبراسیون و نگهداری منظم: به‌طور دوره‌ای وضعیت حسگرها را بررسی و کالیبره کنید تا دقت و صحت داده‌های ارتعاش حفظ شود.

1. تحلیل داده و تنظیم هشدارها (Data Analysis and Alarm Settings)
2. با نصب هدفمند شتاب‌سنج‌های IEPE بر روی پمپ‌های عمودی، تیم‌های نگهداری قادرند عیوب احتمالی را پیش از وقوع خرابی‌های پرهزینه شناسایی کنند. اجرای یک برنامه‌ی جامع پایش ارتعاش، قابلیت اطمینان تجهیزات را افزایش داده و عمر کاری آن‌ها را به‌طور محسوس تمدید می‌کند.
3. تحلیل منظم داده‌های ارتعاشی و اجرای نگهداری مبتنی‌بر وضعیت، تضمین می‌کند که مجموعه در حالت بهینه و بدون توقف‌های پیش‌بینی‌نشده فعالیت نماید. با پایش پیوسته و تحلیل روند ارتعاش، عیوب در مراحل اولیه قابل تشخیص‌اند؛ اقدامی مؤثر که از هزینه‌های سنگین تعمیرات و اختلال‌های ناگهانی جلوگیری کرده و راندمان کاری سیستم را در سطحی پایدار و ارتقاءیافته حفظ می‌کند.
4. آستانه‌های هشدار (Alarm Thresholds) باید مطابق استانداردهای ISO 10816 و ISO 20816 و بر اساس شدت لرزش پمپ‌ها تنظیم گردند. داده‌های ارتعاشی با بهره‌گیری از روش‌های استاندارد صنعتی مانند FFT و Envelope Detection تحلیل می‌شوند تا الگوهای اولیه‌ی خرابی با سرعت بیشتری آشکار شوند. اجرای این تحلیل‌های مبتنی‌بر استاندارد، موجب افزایش قابلیت اطمینان، بهبود بهره‌وری و جلوگیری از توقف‌های غیرمنتظره در سامانه‌های پمپاژ صنعتی می‌شود.